Ze liggen stof te happen in onze tv-kast: dvd’s van de Tsjechische kinderserie Buurman & Buurman. Het lukt deze twee ‘handige’ doe-het-zelf-klunzen en buurmannen niet meer ons kroost te vermaken. Dat doet nu de Playstation met het spel Minecraft. Al zie ik ze niet meer, beide heren hebben zich wel diep weten te nestelen in mijn onderbewuste, zo merkte ik laatst.
Toen las ik een stuk dat waarschuwde onderwijs als systeemwereld te zien, beheerst door regels, procedures, protocollen en plannen. Gelijk drongen zich uit mijn onderbewuste de beelden van deze twee klussers aan mij op. Tuk als ze zijn op techniek als oplossing voor alledaagse problemen. Ze fabriceren daarvoor allerlei systemen op hun eigen houtje-touwtjemanier. Ze slagen daar meestal pas in na een aantal kolderieke mislukkingen en slaken dan handen kletsend de kreet: ‘A je to!’ ( ‘voor elkaar!’). Voordat het zover is, roepen de buurmannen vaak, via ontdekkend leren: ‘Oh, ik zie het al. ‘t Is een soort van systeem’. En dat altijd met een grote verrukking in hun stem.
Ergens in de onderwijswereld zijn ook Buurman & Buurman aan het werk. Althans dat zou je vermoeden, gezien de berg regels, procedures, protocollen en plannen. Maar er is geen schoolleider of leerkracht die verrukt uitroept: ‘Oh, ik zie het al. ‘t Is een soort van systeem’. Integendeel: ze zuchten er onder, weet ik.
Het aardige is wel dat Buurman & Buurman echte verhaaltjes zijn en daarom elke keer weer boeiend. Het begint met een probleem veroorzakend incident, waarop beide heren via falen en succes een oplossing verzinnen. Dat geeft ook aan waar systemen hun plek hebben: als hulpmiddel in het verhaal van het onderwijs, van de school. Ze zijn niet het verhaal zelf, al bekruipt je dat idee vaak wel. Of een school vol zit met systeemtechneuten. Nee toch?
Dit onderwerp leent zich goed voor je herregistratie voor het schoolleidersregister op het thema persoonlijk leiderschap.